مقاله پژوهشی
جلال زکیئی؛ محمد امین آسودار؛ مرتضی الماسی
دوره 35، شماره 2 ، اسفند 1391، صفحه 1-12
چکیده
در اثر فرسایش، عناصر غذایی مورد نیاز گیاه از بین رفته، حاصلخیزی خاک کاهش مییابد و در نتیجه از میزان تولید و کیفیت محصول کاسته می‌شود. تحقیق حاضر بهمنظور بررسی تأثیر سیستمهای خاکورزی و کاشت در سطوح شیب‌دار بر میزان فرسایش خاک و عملکرد گندم دیم، طی سال‌های 1386 تا 1387 در استان کرمانشاه انجام گردید. این آزمایش، به صورت کرتهای ...
بیشتر
در اثر فرسایش، عناصر غذایی مورد نیاز گیاه از بین رفته، حاصلخیزی خاک کاهش مییابد و در نتیجه از میزان تولید و کیفیت محصول کاسته می‌شود. تحقیق حاضر بهمنظور بررسی تأثیر سیستمهای خاکورزی و کاشت در سطوح شیب‌دار بر میزان فرسایش خاک و عملکرد گندم دیم، طی سال‌های 1386 تا 1387 در استان کرمانشاه انجام گردید. این آزمایش، به صورت کرتهای نواری خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، شامل شیب در دو سطح (6 تا 8 و 10 تا 12 درصد) و تیمارهای خاکورزی مرسوم، کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی به همراه روشهای کاشت مرسوم، کاشت با خطی‌کار موازی با شیب و عمود بر شیب با سه تکرار در کرتهای به طول 14 و عرض 4 متر انجام گردید و نتایج نشان داد که میزان روانآبدر شیب 6 تا 8 درصد، 19/14020 لیتر در هکتار بود؛ که با افزایش شیب به 10 تا 12 درصد، به02/15251 لیتر در هکتار افزایش یافت. مقدار رسوب ایجاد شده در شیب 6 تا 8 درصد، 10854 و در شیب 10 تا 12 درصد، 12103 کیلوگرم در هکتار بود. تیمار گاوآهن قلمی و پنجه‌غازی اثر معنیداری بر عملکرد دانه داشت به طوری که با میانگین عملکرد 1010 کیلوگرم در هکتار نسبت به تیمار گاوآهن برگرداندار و پنجه‌غازی با عملکرد 845 کیلوگرم در هکتار برتر بود.تیمار بی خاک ورزی با میانگین عملکرد 960 کیلوگرم در هکتار تفاوت معنی داری با دیگر تیمار های خاکورزی نداشت.
مقاله پژوهشی
شهین نوربخش؛ علیرضا دعاگویی؛ احمد غضنفری مقدم
دوره 35، شماره 2 ، اسفند 1391، صفحه 13-23
چکیده
بقایای گلابگیری که مواد جانبی کارخانههای گلابگیری، روغنکشی و اسانسگیری از گل میباشند، اغلب استفاده خاص صنعتی نداشته و به عنوان پسماند گیاهی به خاک افزوده می شوند. در این پژوهش که در تابستان 1389 انجام شد، اثر افزودن بقایای گلابگیری گل محمدی همان سال در نسبتها و اندازههای مختلف به خاک بر روی مقاومت مکانیکی ...
بیشتر
بقایای گلابگیری که مواد جانبی کارخانههای گلابگیری، روغنکشی و اسانسگیری از گل میباشند، اغلب استفاده خاص صنعتی نداشته و به عنوان پسماند گیاهی به خاک افزوده می شوند. در این پژوهش که در تابستان 1389 انجام شد، اثر افزودن بقایای گلابگیری گل محمدی همان سال در نسبتها و اندازههای مختلف به خاک بر روی مقاومت مکانیکی خاک، روند کاهش رطوبت، قابلیت نگهداری آب، روند رشد ساقه و ریشه گیاه جو مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشها در یک طرح فاکتوریل 3×3 با سه تکرار انجام شدند. در این طرح درصد وزنی بقایای خشک در سه سطح 4%، 8% و 12% و اندازة ذرات بقایا در سه سطح با مشهای 6، 16 و 20 استفاده گردید. نتایج نشان داد که با افزایش درصد وزنی بقایا، رطوبت بیشتری در خاک حفظ شده و روند کاهش رطوبت از روز دوم به بعد به صورت خطی است. اندازه ذرات در مشهای آزمایش شده تاثیر چندانی بر مقدار حفظ رطوبت نداشت. مقاومت مکانیکی خاک در ده روز اول در تمام تیمارهای تقریباً ثابت بود؛ ولی بعد از آن با افزایش درصد بقایا و اندازه ذارت مقاومت کاهش یافت. طول ساقهها و ریشهها با تغییر درصد بقایا و اندازه ذرات روند مشخصی را نشان ندادند؛ اما رشد ریشه بیشتر تحت تاثیر اندازه ذرات قرار گرفت. در این پژوهش روند تغییرات رطوبت خاک به صورت تابعی خطی از زمان، درصد وزنی بقایا و اندازه ذرات مدلسازی گردید. مدل بهدست آمده انطباق بسیار بالایی با دادههای آزمایشگاهی داشت (0/98=R2).
مقاله پژوهشی
نسرین زلکی بدیلی؛ غلامعباس صیاد؛ کاظم حمادی؛ سمیرا اخوان؛ علی عبدی
دوره 35، شماره 2 ، اسفند 1391، صفحه 25-36
چکیده
در ایران اکثر حوضههای آبخیز، بویژه حوضههای کوهستانی، فاقد ایستگاههای اندازهگیری به تعداد کافی میباشند و گاهی ایستگاهها برای طولانی مدت فاقد آمار هستند. بهدلیل محدودیت دسترسی به دادههای هیدرولوژیک کافی، مدلسازی حوضهها نقش مهمی درتوسعه منابع دارد. درمطالعه حاضر، توانایی مدلSWAT به منظور شبیهسازی جریان ...
بیشتر
در ایران اکثر حوضههای آبخیز، بویژه حوضههای کوهستانی، فاقد ایستگاههای اندازهگیری به تعداد کافی میباشند و گاهی ایستگاهها برای طولانی مدت فاقد آمار هستند. بهدلیل محدودیت دسترسی به دادههای هیدرولوژیک کافی، مدلسازی حوضهها نقش مهمی درتوسعه منابع دارد. درمطالعه حاضر، توانایی مدلSWAT به منظور شبیهسازی جریان رودخانه مارون در زیر حوضه آبخیز سد مارون (ایدنک) بررسی شد. واسنجی و آنالیز حساسیت مدل با استفاده از برنامهSUFI-2 انجام پذیرفت. مدل با استفاده از اندازهگیریهای شدت جریان در سال‌های 2006-1994 در ایستگاه ایدنک واسنجی و اعتبارسنجی گردید. درمرحله واسنجی رواناب ماهانه، ضرایب NS، R2،p-factor و d-factor در خروجی حوضه به ترتیب 63/0، 73/0، 59/0 و 23/1 ودر مرحله اعتبارسنجی، مقادیر 70/0، 75/0، 67/0و 05/1 بهدست آمد. نتایج کلی شبیهسازی نشان داد که مدل SWAT میتواند ابزار مناسبی در رابطه با شبیهسازی شدت جریان رودخانه باشد.
مقاله پژوهشی
حمیدرضا متین فر؛ منوچهر کلهر؛ افشین شعبانی؛ صالح آرخی
دوره 35، شماره 2 ، اسفند 1391، صفحه 37-54
چکیده
تخمین میزان فرسایش خاک و بار رسوب در حوزههای آبخیز از جمله مهمترین اطلاعاتی هستند که برای عملیات حفاظت خاک و آب مورد استفاده قرار میگیرند. به دلیل مشکلات و محدودیتهای موجود در روشها و مدلهای برآورد فرسایش خاک و رسوب، استفاده از روشی که بتواند با کمترین هزینه و صرف وقت، با دقت بالا و به سهولت میزان فرسایش و رسوبرا ...
بیشتر
تخمین میزان فرسایش خاک و بار رسوب در حوزههای آبخیز از جمله مهمترین اطلاعاتی هستند که برای عملیات حفاظت خاک و آب مورد استفاده قرار میگیرند. به دلیل مشکلات و محدودیتهای موجود در روشها و مدلهای برآورد فرسایش خاک و رسوب، استفاده از روشی که بتواند با کمترین هزینه و صرف وقت، با دقت بالا و به سهولت میزان فرسایش و رسوبرا برآورد کند، بسیار مهم به نظر میرسد. هدف از تحقیق حاضر برآورد فرسایش و رسوب در اراضی تپه ماهوره با قابلیت مرتع است که به علت افزایش روز افزون جمعیت و دستیابی به غذای بیشتر تحت کشت قرار گرفتهاند و نیز بررسی توانایی سزیم- 137 در برآورد فرسایش و رسوب در اراضی کشاورزی پایین دست آن میباشد. در این مطالعه، با استفاده از سزیم- 137 در حوزه آبخیز ریمله که در آن تبدیل گسترده کاربریها رایج است فرسایش خاک برآورد گردید. به کمک عکسهای هوایی با مقیاس و نقشه توپوگرافی در مجموع 17 ترانسکت روی اراضی شامل 11 ترانسکت روی اراضی تپه ماهوری (از نوع مرکب با شیب 5 تا 50 درصد) و 6 ترانسکت در دشتهای دامنهای (از نوع یکنواخت با شیب 2- 8 درصد) مشخص شد و نمونهبرداری خاک و مطالعه خصوصیات سطحی در آنها بهعمل آمد. همچنین در شیبهای مرکب (شامل بالای شیب، شانه شیب، شیب برگشتی، پای شیب و پنجه شیب) و یکنواخت (شامل قسمتهای فوقانی، میانی، تحتانی) بسته به طول شیب بین 2 تا 7 نمونه برای برداشت نمونه خاک سطحی (27- 0 سانتیمتری) حفر گردید و سزیم- 137 آنها توسط دستگاه اسپکترومتر اشعه گاما اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که میزان متوسط فرسایش خاک در موقعیتهای شیب مرکب بالای تپه، شانه شیب، و شیب برگشتی بهترتیب 74/31، 28/66 و77/46 و در موقعیتهای شیب یکنواخت بهترتیب 60/78، 47/54 و 54/79 تن در هکتار در سال است. میزان رسوبگذاری در مناطق غیر فرسایشی (پنجه شیب) 27/64 تن در هکتار در سال و در موقعیت پای شیب انباشت خاک غالب تر از فرسایش خاک بود. بهطور کلی میتوان نتیجه گرفت به کارگیری روش اندازهگیری سزیم-137 میتواند بهعنوان یک روش سریع و با دقت مناسب برای برآورد فرسایش و رسوب بهکار گرفته شود.
مقاله پژوهشی
صفورا جعفری؛ مصطفی چرم؛ نعیمه عنایتی ضمیر؛ حسین معتمدی
دوره 35، شماره 2 ، اسفند 1391، صفحه 55-70
چکیده
شوری خاک محیط تنشزایی را برای ریزجانداران خاک ایجاد میکند و باعث کاهش تعداد و فعالیت آنها میگردد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر سطوح مختلف شوری بر برخی شاخصهای میکروبی خاک و نیز بررسی تأثیر دو نوع باکتری مقاوم به شوری بر مقدار این شاخصها در خاک میباشد. 35 جدایه از خاکهای ریزوسفری شور جدا شده و توانایی ...
بیشتر
شوری خاک محیط تنشزایی را برای ریزجانداران خاک ایجاد میکند و باعث کاهش تعداد و فعالیت آنها میگردد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر سطوح مختلف شوری بر برخی شاخصهای میکروبی خاک و نیز بررسی تأثیر دو نوع باکتری مقاوم به شوری بر مقدار این شاخصها در خاک میباشد. 35 جدایه از خاکهای ریزوسفری شور جدا شده و توانایی آنها برای رشد در غلظتهای 0 تا 600 میلیمولار نمک ارزیابی شد. از بین آنها 2 جدایه بهعنوان باکتری مقاوم به شوری انتخاب شدند که جزء جنسهای باسیلوس سابتیلیس و کورینهباکتریوم گلوتامیکوم شناخته شدند. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو عامل شوری در 4 سطح (2، 4، 8 و 12 دسیزیمنس برمتر) و باکتری در سه سطح ( بدون تلقیح، تلقیح شده با باسیلوسسابتیلیس و تلقیح شده با کورینهباکتریوم گلوماتیکوم) در گلخانه اجرا گردید. گیاه کشت شده جو میباشد. سطوح مختلف شوری در خاک با اضافه کردن مخلوطی از نمکها شامل کلریدسدیم، کلریدکلسیم و کلریدمنیزیم ایجاد گردید. پس از 8 هفته مقدار تنفس خاک، کربن زیتوده میکروبی و 2qCo در خاک اندازهگیری شدند. نتایج تجزیه آماری نشان داد که تأثیر سطوح شوری بر این شاخصها معنیدار (001/0 P< ) شد. تلقیح باکتری در سطوح مختلف شوری به طور معنیداری باعث افزایش تنفس خاک (05/0 P< ) و کربن زیتوده میکروبی (001/0 P< ) و کاهشqCO2 (001/0 P< ) در خاک گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که باکتریهایریزوسفری مقاوم به شوری، آثار منفی شوری بر شاخصهای میکروبی خاک را کاهش دادند.
مقاله پژوهشی
فریده یاراحمدی؛ احمد لندی؛ محمد امین آسودار؛ عادل مرادی سبزکوهی
دوره 35، شماره 2 ، اسفند 1391، صفحه 71-82
چکیده
افزایش غلظت گازهای گلخانهای باعث ایجاد اثر گلخانهای در کره زمین و گرمتر شدن هوای آن شده است. در این میان، CO2یکی از مهمترین گازهای سهیم در این فرایند میباشد. هدف از این تحقیق بررسی اثر روشهای خاکورزی و آبیاری بر میزان تصاعد CO2 از خاک به اتمسفر در مراحل رویشی گندم با روش اتاقک بسته و کروماتوگرافی گازی میباشد. ...
بیشتر
افزایش غلظت گازهای گلخانهای باعث ایجاد اثر گلخانهای در کره زمین و گرمتر شدن هوای آن شده است. در این میان، CO2یکی از مهمترین گازهای سهیم در این فرایند میباشد. هدف از این تحقیق بررسی اثر روشهای خاکورزی و آبیاری بر میزان تصاعد CO2 از خاک به اتمسفر در مراحل رویشی گندم با روش اتاقک بسته و کروماتوگرافی گازی میباشد. روشهای خاکورزی و آبیاری شامل خاکورزی حفاظتی، خاکورزی مرسوم، آبیاری غرقابی و آبیاری نشتی بود، این آزمایش با استفاده از طرح آزمایشی کرتهای یک بار خرد شده در زمان و از طریق تجزیه مرکب، با سه تکرار و پوشش 45% بقایای سطحی، با 6 مرحله نمونهگیری از گازهای خاک، در سال زراعی 1389، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان انجام شد. اندازهگیری مقدار آب آبیاری با روش سیفون مستغرق انجام شد. نتایج نشان داد که میزان تصاعدگاز CO2تحت تاثیر سیستمهای خاکورزی و آبیاری میباشد. در خاکورزی مرسوم بدلیل بههم خوردگی بیشتر خاک، تصاعد گاز برای CO2، تا میزان 67% افزایش یافت. تحت آبیاری غرقابی میزان تصاعد گازCO2 نسبت بهسیستم آبیاری نشتی تا 33% افزایش نشان داد (0/05≤p). خاکورزی حفاظتی توام با آبیاری نشتی کمترین (0/05≤p)میزان تصاعد دیاکسیدکربن (مقدار آن 1143 میلیگرم در مترمکعب) را داشت. در صورتی که خاکورزی مرسوم- آبیاری غرقابی، با متوسط 2592 میلی گرم در متر مکعب بیشترین مقدار CO2 را تولید نمود (0/05≤p).
مقاله پژوهشی
داود قنبریان
دوره 35، شماره 2 ، اسفند 1391، صفحه 83-96
چکیده
ایران با تولید بیش از 90% زعفران دنیا بزرگترین تولید کننده این محصول به شمار می‌رود. تکثیر این گیاه به دلیل عقیم بودن، توسط کاشت پیازهای آن امکان پذیر است. یکی از مشکلات اساسی تولید زعفران، افت شدید عملکرد به دلیل کاشت پیازهای کوچک است. در این تحقیق دستگاه جدیدی برای اندازه‌بندی پیازهای زعفران طراحی و ساخته شده است. دستگاه مورد نظر ...
بیشتر
ایران با تولید بیش از 90% زعفران دنیا بزرگترین تولید کننده این محصول به شمار می‌رود. تکثیر این گیاه به دلیل عقیم بودن، توسط کاشت پیازهای آن امکان پذیر است. یکی از مشکلات اساسی تولید زعفران، افت شدید عملکرد به دلیل کاشت پیازهای کوچک است. در این تحقیق دستگاه جدیدی برای اندازه‌بندی پیازهای زعفران طراحی و ساخته شده است. دستگاه مورد نظر عبارت است از استوانه دواری که در تمام مساحت جانبی آن از شیارهای طولی با فواصل قابل تنظیم استفاده شده است. این شیارها محل عبور پیازهای کوچک بوده و فاصله بین آنها بر اساس مطالعه خواص فیزیکی پیازها تعیین شدند. پارامترهای مؤثر در عملکرد دستگاه عبارت از سرعت دورانی استوانه(n)، شیب طولی استوانه(α) و نرخ تغذیه(q) بودند. برای تعیین مقادیر بهینه هر یک از این پارامترها از روش سطوح پاسخ (RSM) استفاده شد. نتایج آزمایشها بهینه‌سازی نشان داد که دستگاه در سرعت دورانی 85/33 دور بر دقیقه، شیب استوانه 4 درجه و نرخ تغذیه 1/340 کیلوگرم بر ساعت میتواند پیازهای زعفران را با دقت 79% جداسازی نماید.
مقاله پژوهشی
اکرم احمدپور سفیدکوهی؛ مهدی قاجار سپانلو؛ محمدعلی بهمنیار
دوره 35، شماره 2 ، اسفند 1391، صفحه 97-109
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر کاربرد متوالی 3 و 5 دورة کمپوست زباله شهری با و بدون کودشیمیایی NPK بر میزان عناصر کم مصرف جذب شده توسط اندامهای مختلف گندم، آزمایشی با طرح بلوک کامل تصادفی در قالب اسپلیت پلات در 4 تکرار بهصورت گلدانی در سال زراعی 1388 اجرا گردید. در این طرح فاکتور اصلی 6 سطح کودی شامل: شاهد ( بدون مصرف کمپوست و کود شیمیایی)، ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر کاربرد متوالی 3 و 5 دورة کمپوست زباله شهری با و بدون کودشیمیایی NPK بر میزان عناصر کم مصرف جذب شده توسط اندامهای مختلف گندم، آزمایشی با طرح بلوک کامل تصادفی در قالب اسپلیت پلات در 4 تکرار بهصورت گلدانی در سال زراعی 1388 اجرا گردید. در این طرح فاکتور اصلی 6 سطح کودی شامل: شاهد ( بدون مصرف کمپوست و کود شیمیایی)، کود شیمیایی طبق آزمون خاک (200 کیلوگرم اوره، 150 کیلوگرم سوپرفسفات تریپل و 100کیلوگرم سولفات پتاسیم درهکتار) و 4 سطح کمپوست زباله شهری (20 و40 تن در هکتار بدون کود شیمیایی و همراه با نصف کود شیمیایی مورد نیاز خاک) و فاکتور فرعی کاربرد 5 و 3 دوره متوالی میباشد. نتایج نشان داد که با افزایش مقدار و دورههای مصرف کمپوست زباله شهری، غلظت روی و منگنز جذب شده در برگ پرچم و اندام هوایی گندم افزایش یافت که بالاترین میزان آنها با مصرف 5 دورة متوالی40 تن کمپوست غنی شده با نصف کودشیمیایی پایه بهدست آمد. همچنین با افزایش مقدار مصرف کمپوست، غلظت آهن برگ پرچم افزایش یافت. در دانه گندم نیز، بالاترین غلظت روی، آهن و منگنز با کاربرد 5 دورة متوالی40 تن کمپوست غنی شده با نصف کود شیمیایی پایه در خاک حاصل شد. ضمناً، با افزایش مقدار مصرف کمپوست زباله شهری در خاک، مقدار جذب مس توسط برگ پرچم، اندام هوایی و دانه گندم افزایش یافت و اثر دفعات مصرف کمپوست فقط در دانه گندم دیده شد.
