نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

این تحقیق به منظور مقایسه روش های مختلف خاک‌ورزی بر عملکرد گندم در تناوب با کلزا و در شرایط دیم به مدت 3 سال (87-84) در شمال خوزستان (شهرستان باغملک) در پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 5 تیمار و 4 تکرار اجراء ‌گردید. خاک‌ورزی کلزا با روش مرسوم بوده و تیمارهای آزمایشی گندم شامل: (1) گاوآهن برگردان‌دار + خطی‌کار، (2) گاوآهن قلمی+ خطی‌کار، (3) گاوآهن بدون صفحه برگردان‌دار + خطی‌کار، (4) پنجه‌غازی+ خطی‌کار و (5) بی‌خاک‌ورزی (کشت با خطی‌کار)، و شاخص‌های مورد بررسی شامل درصد مواد آلی، درصد رطوبت وزنی خاک و همچنین عملکرد محصول و دیگر صفات زراعی بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب سه ساله نشان داد که تفاوت بین روش های خاک‌ورزی و نیز اثر متقابل روش خاک‌ورزی و سال از نظر درصد رطوبت‌‌‌ خاک در مراحل مختلف ساقه‌دهی، گل‌‌دهی و پر شدن دانه معنی‌دار نبوده؛ ولی تفاوت سال ها در این شاخص بسیار معنی‌دار بود. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین تیمارهای خاک‌ورزی از نظر درصد مواد آلی در عمق‌های مختلف و در انتهای اجرای طرح وجود ندارد. همچنین نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد روش های خاک‌ورزی در شاخص برداشت، اختلاف بسیار معنی‌دار و در عملکرد بیولوژیک اختلاف معنی‌داری داشتند؛ اما در عملکرد دانه و سایر صفات زراعی دیگر اختلاف روش های خاک‌ورزی معنی‌دار نبود. بنابراین نتایج نهایی دال بر عدم تاثیر روش های خاک‌ورزی بر عملکرد گندم است. بر این اساس در شرایط منطقه و در تناوب گندم کلزا، روش های خاک‌ورزی حفاظتی مورد توصیه می‌باشد. از نظر شاخص برداشت پنجه‌غازی با 43 درصد بالاترین و بی‌خاک‌ورزی با 36 درصد کمترین بود. همچنین گاوآهن برگردان‌دار با 5263 و پنجه‌غازی با 3718 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین مقادیر عملکرد بیولوژیک را داشتند. 

کلیدواژه‌ها

• گندم
• دیم
• تناوب گندم و کلزا
• روش خاک‌‌‌‌ورزی

عنوان مقاله [English]

The Effect of Different Tillage Methods on Dryland Wheat Yield of Canola-Wheat Rotation in Khouzestan Province

چکیده [English]

The current study was conducted to compare the effect of different tillage methods on wheat yield of canola-wheat rotation in dryland areas during three years (2005-2008) north of Khouzestan (Baghmalek city). Randomized block design with five treatments was applied by using four replications. Canola tillage was done with conventional method and the experimental wheat treatments were: (1) moldboard plow + grain-drill, (2) chisel plow + grain-drill, (3) moldboard plow with removed moldboard + grain-drill, (4) sweep plow + grain-drill and (5) no-till-drill. The investigated indices were percent age of organic materials, soil moisture content (W.B), wheat yield and other agronomical factors. Complex variance analyses of the three years data showed no significant difference between tillage methods and interaction of tillage methods with year in case of soil moisture content in different plant growth stages. However, the effect of years was different for this factor. Analyses of variance for different tillage methods showed that there was no significant difference between percent age of organic materials in soil depths. The complex variance analyses of data also showed that tillage methods had a significant effect on harvesting index and biological yield but the difference in grain yield and other agronomical factors was not significant. In general, the tillage methods did not affect wheat yield. Hence, the conservation methods are recommended for this condition. Regarding the harvest index, the sweep plow with 43 percent had the highest and no-till-drill with 36 percent had the lowest amount. Moreover, in biological yield, the moldboard plow with 5263 and sweep plow with 3718 kg/ha had the most and the least values respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• wheat
• Dryland
• Canola-wheat rotation
• Tillage method