نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ساجده سعدی نژاد ¹
• علیرضا جعفرنژادی ²
• علی غلامی ³
• عبدالامیر معزی ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان

² عضو هیئت علمی بخش خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

³ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان

⁴ دانشیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

یکی از اصول اولیه تولید پایدار، ارتقاء کیفی خاک از نظر حاصلخیزی و برگرداندن مجدد عناصر غذایی جذب شده به­وسیله­ی گیاهان، به خاک است. این پژوهش به­منظور بررسی تغییرات مکانی عناصر مس و منگنز در خاک مزارع گندم در مساحتی حدود 100 هزار هکتار در مناطق شمالی استان خوزستان اجرا گردید. بر این اساس، تعداد 95 نمونه خاک بر اساس سطح زیر کشت گندم در مناطق مورد مطالعه تهیه و برای اندازه­گیری ویژگی­های مورد مطالعه به آزمایشگاه منتقل شد. آماره­های توصیفی با استفاده از نرم افزار  SPSS14و توزیع مکانی و میان­یابی با استفاده از تکنیک کریجینگ و نرم افزار  GS+ انجام گردید.نتایج نشان داد که میزان عنصر ریز مغذی منگنز در خاک مزارع مورد مطالعه، دارای میانگین 75/ 6 میلی­گرم در کیلوگرم بود. براین اساس، میزان منگنز در بیش از 75 درصد خاک­های مورد مطالعه کمتر از حد مجاز (8 میلی گرم در کیلوگرم) تعیین شد. میانگین غلظت عنصر مس در خاک مزارع مورد مطالعه 35/1 میلی­گرم در کیلوگرم تعیین شد و 90 درصد خاک­ها از این نظر در حد مطلوب بودند. نتایج نشانداد همبستگیمعنی­داری درمناطق موردمطالعهبینمقدارمس خاکبافسفر خاک (*79/0=r)، رس (*78/0=r) و شوری (*77/0=r) و بین مقدار منگنز خاک با اسیدیته(*83/0=r) وجود دارد. در فرایند تجزیه ساختاری،بهترین مدل برای هرخصوصیت بر مبنای مقادیر آماره­های دقت (MBE وMAE ) و تکنیک ارزیابی تقاطعی مدل کروی، بود. نقشه­های حاصل نشان دادند، بیش­ترین میزان منگنز خاک در شمال شرق و بیشترین غلظت مس خاک در غرب منطقه مورد مطالعه می­باشد. این موضوع باعث افزایش شناخت بیش­تر از وضعیت پراکنش عناصر منطقه می­گردد. بر این اساس، در آن بخش از مزارع مورد مطالعه که میزان منگنز و مس آنها کمتر از حد بحرانی بود، مصرف کود سولفات منگنز و مس بر اساس توصیه­های آزمون خاک جهت پایدار نمودن حاصل‎خیزی خاک و تغذیه بهینه گیاه قابل توصیه است؛ بنابراین، مصرف نهاده­های کودی باید با دقت بیشتری انجام شود و این موضوع افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصولات را در پی خواهد داشت. 

کلیدواژه‌ها

• مس
• منگنز
• گندم
• تغییرات مکانی
• کریجینگ

عنوان مقاله [English]

Spatial Variation of Available Cu and Mn in Soils of Wheat Farms in North of Khuzestan Province

نویسندگان [English]

• Sajedeh Sadinejad ¹
• Ali Jafarnejadi ²
• Ali Gholami ³
• Abdolamir Moezzi ⁴

¹ .Sc. student, Islamic Azad University of Ahvaz, Science and Research Branch

² Academic Member of Research Institute for Agricultural and Natural Resources, Soil and Water Division, Ahvaz, Khuzestan, Iran

³ Academic Member of Islamic Azad University of Ahvaz, Science and Research Branch, Khuzestan, Iran.

⁴ Associate Professor, Department of Soil Science, College of Agriculture, Shahid Chamran University of Ahvaz, Khuzestan, Iran.

چکیده [English]

One of the basic principles for sustainable production is improving the quality of soil with regard to soil fertility and soil nutrients status. This study was conducted to investigate spatial variation of copper and manganese elements in soil farms in the northern part of Khuzestan region (100,000 ha). Therefore, 95 soil samples were collected from studied regions according to their wheat cultivation area. The data were analyzed to determine spatial variation and interpolation using Kirging technique. The results revealed that the average soil manganese concentration was 6.75 mg/kg in the study regions. Also, more than 75% of studied soils had manganese concentrations less than 8 mg/kg (threshold value), the average of copper concentration was 1.35 mg/kg, and about 90% of soils had desirable copper concentration. According to the results, there were significant correlations between the soil's copper and phosphorus (r= 0.79*), clay (r= 0.78*) and salinity (r= 0.77*) and also between soil's manganese and pH (r=0.83*). The best model for study characteristics was the spherical model. The highest soil manganese concentration was on the northeast, and the highest soil copper was on the west of the study regions. Finally, in some parts of the study area in which manganese and copper levels were less than the threshold value, application of copper and manganese fertilizers can be recommended. It increases the yield and improves the soils and agricultural products quality.

کلیدواژه‌ها [English]

• Copper
• Manganese
• wheat
• Spatial Variability
• Kirging