ارزیابی و تناسب اراضی
سینا بیگدلی؛ حیدر غفاری؛ مجتبی نوروزی مصیر؛ عبدالامیر معزی
چکیده
امروزه مفهوم کیفیت خاک (SQ) به طور گسترده‌ای برای آگاهی از ظرفیت و محدودیت خاک‌ها در سیستم‌های مختلف محیطی مورد استفاده قرار گرفته است. باتوجه به اهمیت اراضی دیم در تولیدات کشاورزی هدف اصلی این تحقیق مدل‌سازی و کمی‌سازی کیفیت خاک بخشی از اراضی کشاورزی دیم شهرستان دزپارت با استفاده از تحلیل چند متغیره یکپارچه و همچنین تعیین حداقل ...
بیشتر
امروزه مفهوم کیفیت خاک (SQ) به طور گسترده‌ای برای آگاهی از ظرفیت و محدودیت خاک‌ها در سیستم‌های مختلف محیطی مورد استفاده قرار گرفته است. باتوجه به اهمیت اراضی دیم در تولیدات کشاورزی هدف اصلی این تحقیق مدل‌سازی و کمی‌سازی کیفیت خاک بخشی از اراضی کشاورزی دیم شهرستان دزپارت با استفاده از تحلیل چند متغیره یکپارچه و همچنین تعیین حداقل مجموعه داده‌های موثر می-باشد. تعداد ۱۱۹ نمونه خاک به روش مرکب از عمق 30-0 سانتی‌متری خاک اراضی کشاورزی تهیه شد. نمونه‌ها به آزمایشگاه منتقل و ویژگی‌های شیمیایی-حاصلخیزی و فیزیکی اندازه‌گیری شدند. سپس کیفیت خاک‌ها با استفاده از دو مجموعه داده کل (TDS) و حداقل (MDS) و روش تحلیل-های چندمتغیره با سه شاخص نمرو (NQI)، تجمعی وزنی (IQI) و تجمعی ساده (AQI) تعیین گردید. نتایج آزمون تجزیه مولفه-های اصلی (PCA) حاکی از آن بود که سه مولفه اصلی وجود دارد که در مجموع 78 درصد تغییرات واریانس کل را پوشش می‌دهند. مولفه اول به تنهایی حدود 31 درصد و مولفه دوم و سوم نیز به ترتیب 25 و 12 درصد واریانس کل داده‌ها را بیان کردند. هفت ویژگی شامل نیتروژن زیتوده میکروبی، کربن آلی، هدایت هیدرولیکی اشباع، آب قابل‌استفاده گیاه، میزان شن، pH و EC به عنوان اعضای MDS انتخاب شدند. در مجموعه TDS بیشترین وزن‌ها مربوط به سیلت و شن (به ترتیب با 093/0 و 095/0) و کمترین وزن با مقدار 050/0 به جرم مخصوص ظاهری اختصاص پیدا کرد. در مجموعه MDS، بیشترین وزن مربوط به ماده آلی و سیلت و کمترین وزن مربوط به pH بود. به‌طور کلی، بر اساس دو شاخص AQI و WQI کیفیت خاک منطقه مورد مطالعه در کلاس متوسط قرار گرفتند. اما مقادیر بدست آمده از روش NQI برای کیفیت خاک بیانگر پایین بودن کیفیت خاک منطقه بود. شاخص کیفیت خاک وزنی با مجموعه داده حداقل و تابع غیرخطی (WQI_MDS_NL) به دلیل دارا بودن شاخص حساسیت بیشتر (یا انحراف از معیار بزرگتر) به عنوان مدل برتر انتخاب شد. در نهایت نقشه کیفیت خاک منطقه با استفاده از روش معکوس فاصله وزن‌دار تهیه شد. بر اساس نقشه تهیه شده حدود 53 درصد اراضی منطقه کیفیت خاک متوسط و 47 درصد اراضی کیفیت خاک پایینی دارند.
