شهره مرادپور؛ مژگان انتظاری؛ شمس اله ایوبی؛ سلمان نعیمی
چکیده
مطالعات کمی در مورد بررسی تأثیر کاربری اراضی و ژئومورفولوژی بر روی غلظت فلزات سنگین که فاقد فعالیتهای صنعتی میباشد، انجام شده است. این مطالعه به بررسی کاربری اراضی و ژئومورفولوژی بر برخی از ویژگیهای خاک، غلظت فلزات سنگین و پذیرفتاری مغناطیسی در بخشی از حوضه آبخیز سد زاینده رود واقع در استان اصفهان انجام شده است. در این پژوهش ...
بیشتر
مطالعات کمی در مورد بررسی تأثیر کاربری اراضی و ژئومورفولوژی بر روی غلظت فلزات سنگین که فاقد فعالیتهای صنعتی میباشد، انجام شده است. این مطالعه به بررسی کاربری اراضی و ژئومورفولوژی بر برخی از ویژگیهای خاک، غلظت فلزات سنگین و پذیرفتاری مغناطیسی در بخشی از حوضه آبخیز سد زاینده رود واقع در استان اصفهان انجام شده است. در این پژوهش 100 نمونه خاک بهصورت تصادفی-طبقه بندی شده از عمق 0 تا 20 سانتیمتر برداشت و غلظت فلزات سنگین، پذیرفتاری مغناطیسی و و برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که بین کربنات کلسیم، هدایت الکتریکی، پذیرفتاری مغناطیسی با فلزات سنگین در کاربریها و لندفرمهای ژئومورفولوژی همبستگی وجود داشت؛ اما بین کربن آلی و فلزات سنگین همبستگی چندانی دیده نمیشد که میتوان به فقر مواد آلی در خاک های منطقه ناشی از فرسایش خاک، تغییر کاربری اراضی، کاربرد محدود مواد آلی در خاک، و شرایط اقلیمی منطقه نسبت داد. نتایج مقایسه میانگین LSD نشان داد کاربری اراضی با فلزات سنگین دارای اختلاف معناداری در سطح (P<0.05) میباشند. علاوه بر این از لحاظ ژئومورفولوژی اختلاف معناداری بین پذیرفتاری مغناطیسی و فلزات سنگین در سطح (P*<0.05) مشاهده گردید. مقادیر بالاتر پذیرفتاری مغناطیسی در مرکز منطقه موردمطالعه دیده میشود. پراکندگی مکانی فلزات سنگین آهن و کروم در مرکز منطقه و سایر فلزات در سمت غرب و شمال غرب متمرکز هستند. احتمالاً مواد مادری از قبیل شیل، دولومیت، سنگآهک و ماسهسنگ و هوادیدگی و آزادشدن عناصر در خاک باعث افزایش غلظت این عناصر در منطقه میشود.
کامران عزیزی؛ شمس الله ایوبی؛ کمال نبی الهی
چکیده
تاکنون مطالعات کمی در مورد بررسی رابطه بین پذیرفتاری مغناطیسی و غلظت فلزات سنگین در مناطقی که تحت تأثیر فعالیتهای صنعتی نباشد، انجام شده است. این مطالعه بررسی کاربری اراضی و ژئومورفولوژی بر برخی از ویژگیها خاک، غلظت فلزات سنگین و پذیرفتاری مغناطیسی در استان کردستان انجام شده است. 347 نمونه خاک از عمق 0 تا 30 سانتیمتر بر اساس روش ...
بیشتر
تاکنون مطالعات کمی در مورد بررسی رابطه بین پذیرفتاری مغناطیسی و غلظت فلزات سنگین در مناطقی که تحت تأثیر فعالیتهای صنعتی نباشد، انجام شده است. این مطالعه بررسی کاربری اراضی و ژئومورفولوژی بر برخی از ویژگیها خاک، غلظت فلزات سنگین و پذیرفتاری مغناطیسی در استان کردستان انجام شده است. 347 نمونه خاک از عمق 0 تا 30 سانتیمتر بر اساس روش نمونهبرداری طبقهبندی تصادفی گرفته شد و پذیرفتاری مغناطیسی، غلظت کل فلزات سنگین و خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که همبستگی معنیداری بین فلزات سنگین و پذیرفتاری مغناطیسی و همچنین بین کربن آلی خاک، کربنات کلسیم معادل، pH با پذیرفتاری مغناطیسی وجود دارد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که پذیرفتاری مغناطیسی در کاربریهای اراضی مختلف، دارای اختلاف معنیدار در سطح آماری 5٪ میباشند. علاوه براین از لحاظ ژئومورفولوژی، در فرکانسهای بالا، پذیرفتاری مغناطیسی در سطح آماری 1٪ و در فرکانسهای پایین، در سطح آماری 5٪ بین پیدمنت و کوهها اختلاف معنیدار مشاهده شد، اما تفاوت معنیداری بین پیدمنت - آبرفتهای رودخانهای و کوهها- آبرفتهای رودخانهای مشاهده نشد که میتواند بهعلت تغییر در ماده مادری و افزایش مقادیر مواد دیامغناطیس و همچنین کاهش در مقادیر فلزات سنگین در قسمتهای مختلف منطقه مطالعاتی باشد. مقدار پذیرفتاری مغناطیسی از مناطق مرتفعتر (کوهستانی و مرتعی) به سمت مناطق پستتر (پیدمنت و کشاورزی) روند کاهشی داشت. نتایج تأثیر کاربری و ژئومورفولوژی را بر حضور یا عدم حضور مواد دیامغناطیس در منطقه تأیید کرد و توزیع مکانی غلظت فلزات سنگین و پذیرفتاری مغناطیسی برای منطقه مورد مطالعه انجام شد.
کانیهای رسی و میکرومورفوۀوژی
معصومه پورمعصومی پرشکوه؛ فرهاد خرمالی؛ شمس اله ایوبی؛ فرشاد کیانی؛ مارتین کهل؛ ایوا لهندورف
چکیده
به منظور بررسی درجه تکامل خاکهای جنگلی مدرن تشکیل شده بر روی لس، 6 خاکرخ واقع در یک گرادیان بارندگی در شمال ایران (استانهای گلستان و مازندران) انتخاب گردید و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، میکرومورفولوژی و برخی شاخصهای رنگ آنها مورد بررسی قرار گرفت. خاکهای مورد مطالعه در ردههای آلفیسول و مالیسول طبقهبندی شدند. ...
بیشتر
به منظور بررسی درجه تکامل خاکهای جنگلی مدرن تشکیل شده بر روی لس، 6 خاکرخ واقع در یک گرادیان بارندگی در شمال ایران (استانهای گلستان و مازندران) انتخاب گردید و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، میکرومورفولوژی و برخی شاخصهای رنگ آنها مورد بررسی قرار گرفت. خاکهای مورد مطالعه در ردههای آلفیسول و مالیسول طبقهبندی شدند. نتایج نشان داد که دو فرایند مهم در تشکیل و تکامل خاکهای این مناطق، آبشویی آهک و متعاقب آن تجمع رس میباشد. همچنین مطالعات میکرومورفولوژی نشان داد که رابطه مثبتی بین گرادیان تغییرات اقلیمی (افزایش بارندگی) و شاخص میکرومورفولوژیکی تکامل خاک (MISECA) وجود دارد. بیفابریک غالب خاکها بدلیل آبشویی آهک در افقهای آرجیلیک، لکهای و در افقهای کلسیک، کریستالیتیک میباشد. در منطقه توشن تشکیل و حفظ پوششهای ضخیم و قرمز رنگ رس به غالببودن ورمیکولیت در این خاکرخ نسبت داده شد. رابطه همبستگی بین سه شاخص رنگ هارست، تورنت و الکساندر با انواع شکلهای آهن، نشان داد که شاخص تورنت و الکساندر برای منطقه مورد مطالعه، بهتر از شاخص هارست عمل نموده است .بهعلاوه شاخص میکرومورفولوژیکی تکامل خاک بیشترین همبستگی را با شاخص تورنت نشان داد.
فیزیک، فرسایش و حفاظت خاک
حمید کلیشادی؛ محمد رضا مصدقی؛ شمس الله ایوبی؛ حسین اسدی
چکیده
پایداری خاکدانهها یکی از عوامل مهم اثرگذار بر فرسایش خاک است. هدف از انجام این پژوهش مقایسه روشهای مختلف برآورد پایداری خاکدانهها، شامل اندازهگیری پاشمان، الک تر و مقاومت برشی اندازهگیریشده با فروسنج مخروطی اُفتان برای برآورد فرسایش پاشمان است. برای این منظور، 28 نمونه خاک با ویژگیهای اولیه متفاوت از نظر بافت، آهک و ماده ...
بیشتر
پایداری خاکدانهها یکی از عوامل مهم اثرگذار بر فرسایش خاک است. هدف از انجام این پژوهش مقایسه روشهای مختلف برآورد پایداری خاکدانهها، شامل اندازهگیری پاشمان، الک تر و مقاومت برشی اندازهگیریشده با فروسنج مخروطی اُفتان برای برآورد فرسایش پاشمان است. برای این منظور، 28 نمونه خاک با ویژگیهای اولیه متفاوت از نظر بافت، آهک و ماده آلی از خاکهای سطحی استآنهای اصفهان و چهارمحال بختیاری جمعآوری شد. میزان پاشمان (S) با دستگاه شبیهساز باران، مقاومت برشی (τ) با فروسنج مخروطی اُفتان و میانگین وزنی قطر خاکدانهها (MWD) و میانگین هندسی قطر خاکدانهها (GMD) با استفاده از الک تر اندازهگیری شدند. نتایج همبستگی بین روشهای مختلف نشان داد میزان پاشمان با τ و GMD همبستگی منفی و معنیدار و τ با GMD و MWD همبستگی مثبت و معنیدار داشت. نتایج نشان داد که S عمدتاً به توزیع اندازه ذرات، MWD و GMD به کربن آلی، و τ هم به توزیع اندازه ذرات و هم به کربن آلی خاک وابسته است. برای ارزیابی کارآیی روشها در خاکهای متفاوت، خاکهای مورد مطالعه با استفاده از روش K-means در محیط نرمافزار MATLAB بر اساس ویژگیهای اولیه خوشهبندی شدند. مقایسه میانگین بین خوشهها با استفاده از آزمون حداقل تفاوت معنیدار (LSD) در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد هر سه روش، روند تغییرات پایداری خاکدانه در گروههای مختلف را به طور مشابه برآورد میکنند؛ بنابراین روشهای ذکرشده بهجای یکدیگر قابلاستفاده هستند و فروسنج مخروطی اُفتان را میتوان به عنوان یک روش درجا برای اندازهگیری پایداری خاکدانه در برابر فرسایش پاشمانی معرفی کرد.
پیدایش و طبقه بندی خاکها
فریده عباس زاده افشار؛ شمس اله ایوبی؛ اعظم جعفری
چکیده
نقشه توزیع مکانی کلاسهای خاک برای استفاده مناسب از خاک و تصمیمگیریهای مدیریتی مهم است. نقشهبرداری رقومی خاک میتواند توزیع مکانی از کلاسهای خاک را به صورت کمّی پیشبینی کند. ماشین یادگیری اصطلاح کلی برای مجموعه گستردهای از مدلها برای کشف الگوهای موجود در دادهها و پیشبینی متغیرهای مورد مطالعه است. این ...
بیشتر
نقشه توزیع مکانی کلاسهای خاک برای استفاده مناسب از خاک و تصمیمگیریهای مدیریتی مهم است. نقشهبرداری رقومی خاک میتواند توزیع مکانی از کلاسهای خاک را به صورت کمّی پیشبینی کند. ماشین یادگیری اصطلاح کلی برای مجموعه گستردهای از مدلها برای کشف الگوهای موجود در دادهها و پیشبینی متغیرهای مورد مطالعه است. این مطالعه با هدف مقایسه سه مدل رگرسیون لجستیک چندجملهای، رگرسیون درختی توسعهیافته و درخت تصمیم و کارایی آنها در پیشبینی گروه بزرگهای خاک در منطقه بم استان کرمان طراحی گردید. یک طرح نمونهبرداری طبقهبندی شده تصادفی در منطقهای به مساحت صد هزار هکتار تعریف شد و در نهایت، ۱۲6 خاکرخ حفر و بر اساس سیستم طبقهبندی آمریکایی تشریح و طبقهبندی گردید. نتایج حاصل از مدلسازی نشان داد که نقشه سطوح ژئومرفولوژی، یک ابزار مهم در روشهای نقشهبرداری رقومی خاک است که به افزایش دقت پیشبینی کمک میکند. پس از سطوح ژئومرفیک، اجزای سرزمین و شاخصهای سنجش از دور بهعنوان پارامترهای کمکی مؤثر شناخته شدند. نتایج مقایسه دقت ارزیابی مدلها نشان داد که بهترین پیشبینی مربوط به مدل درخت تصمیم است. این نتایج نشان میدهد که ساختار درختی ایجادشده بین متغیر هدف و متغیرهای انتخابشده در مدل باعث افزایش دقت این مدل نسبت به مدلهای رگرسیونی شده است. نتایج کلی نشان داد که نقشهبرداری رقومی خاک، میتواند به عنوان یک روش ارزیابی منابع خاک استفاده شود. علاوه بر این، قابلیت اطمینان نقشههای برآوردشده میتواند شروع یک بحث جدید بین متخصصان منابع زمین و خاکشناسان باشد. این اطلاعات همچنین میتواند برای تکمیل مجموعه دادههای موجود در کشور نیز استفاده شوند.
مصطفی کرمی؛ شمس الله ایوبی؛ حسین خادمی
چکیده
به دلیل تجمع عناصر سنگین در خاک و خطرات ناشی از آن، تشخیص نوع، منشأ و پراکندگی این عناصر از اهمیت ویژهای برخوردار شده است. با توجه به اینکه مواد مادری یکی از عوامل اصلی در ارتباط با ترکیب و ویژگی خاک است، در این مطالعه به مقایسه ویژگیهای متفاوت خاکهای توسعهیافته بر روی مواد مادری متفاوت آذرین پرداخته شده است. در مجموع از ...
بیشتر
به دلیل تجمع عناصر سنگین در خاک و خطرات ناشی از آن، تشخیص نوع، منشأ و پراکندگی این عناصر از اهمیت ویژهای برخوردار شده است. با توجه به اینکه مواد مادری یکی از عوامل اصلی در ارتباط با ترکیب و ویژگی خاک است، در این مطالعه به مقایسه ویژگیهای متفاوت خاکهای توسعهیافته بر روی مواد مادری متفاوت آذرین پرداخته شده است. در مجموع از 65 نقطه خاک سطحی از عمق 10-0 سانتیمتری از منطقهای به وسعت 260 کیلومتر مربع نمونهبرداری صورت گرفت. از سنگهای غالب در منطقه تعداد 8 تا 10 نمونه سنگ و از سنگهای مادری که وسعت کمتری دارند تعداد 6 تا 8 نمونه سنگ برداشته شد. پس از آمادهسازی نمونههای خاک و سنگ، غلظت فلزات مس، روی، نیکل و کروم در نمونههای خاک روش (اسید نیتریک 5 نرمال) و سنگ روش (اسید فلوریدریک، نیتریک و کلریدریک غلیظ) پس از عصارهگیری، با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازهگیری شد. مقایسه میانگین به روش دانکن در سطح احتمال 5 درصد نشان داد که سنگ مادری (گابرو-بازالت) بجز با سنگهای مادری گرانیت پورفیری و گرانیت با دیگر واحدهای سنگی در میزان مس کل خاک اختلاف معنیداری ندارد. براساس حد مجاز مشخص شده برای کشور ایران در منطقه مورد مطالعه از لحاظ عنصر مس آلودگی وجود ندارد؛ ولی بر اساس استاندارد کشور هلند 1/23 درصد از نمونهها آلودگی نشان میدهند؛ خاکهای توسعهیافته بر روی سنگ مادری گرانیت پورفیری در میزان غلظت روی کل با دیگر خاکهای توسعهیافته بر روی سنگهای مادری اختلاف معنیداری دارند. بر اساس حد مشخص شده در کشور هلند و ایران در غلظت روی کل در خاک به ترتیب 7/4 و 5/1 درصد از نمونهها آلودگی نشان میدهند، ولی بر اساس استاندارد کشور استرالیا آلودگی به این عنصر وجود ندارد. خاکهای توسعهیافته بر روی سنگ مادری (گابرو-بازالت) به استثنای خاکهای توسعهیافته بر روی سنگهای مادری دیوریت گابرویی و گرانیت با دیگر خاکهای توسعهیافته بر روی سنگهای مادری در میزان غلظت نیکل کل خاک اختلاف معنیداری ندارد. بر اساس حد مشخص شده در کشور هلند، استرالیا و ایران به ترتیب 8/96، 6/20 و 6/93 درصد از نمونهها در خاکهای منطقه آلودگی به عنصر نیکل دارند. همچنین خاک توسعهیافته بر روی سنگ مادری اسپیلیت-بازالت با دیگر خاکهای توسعهیافته بر روی سنگهای مادری در میزان کروم کل خاک اختلاف معنیداری دارد. 5/12 درصد از نمونهها غلظتی بیش از حداکثر غلظت مجاز کشور هلند و 8/57 درصد از نمونهها غلظتی بیش از حداکثر غلظت مجاز کشور ایران را دارند. از لحاظ غنی شدگی عناصر سنگین بعد از عنصر مس، عناصر کروم و نیکل بیشترین غنیشدگی را در خاکهای توسعهیافته بر روی مواد مادری منطقه مورد مطالعه دارند؛ همچنین همبستگی مثبت و معنیداری بین غلظت مس موجود در مواد مادری و خاکهای توسعهیافته بر روی آنها مشاهده شد که نشاندهنده درجا بودن خاکها و منشأ توارثی این عنصر در خاک است.