نجمه عسگری هفشجانی؛ شمس اله ایوبی
چکیده
پرداختن به مفهوم تنوع خاک در گستره زمیننما به عنوان مجموعهای از واحدهای اراضی متفاوت با توزیع مکانی، شکل و آرایش مختلف که متاثر از پدیدههای طبیعی و فعالیتهای انسانی هستند، برای استفاده بهینه، مدیریت مناسب و حفاظت از این منبع با ارزش، ضروری به نظر میرسد. در مطالعه حاضر، بررسی روابط بین تکامل خاک- زمیننما در یک توالی سلسله ...
بیشتر
پرداختن به مفهوم تنوع خاک در گستره زمیننما به عنوان مجموعهای از واحدهای اراضی متفاوت با توزیع مکانی، شکل و آرایش مختلف که متاثر از پدیدههای طبیعی و فعالیتهای انسانی هستند، برای استفاده بهینه، مدیریت مناسب و حفاظت از این منبع با ارزش، ضروری به نظر میرسد. در مطالعه حاضر، بررسی روابط بین تکامل خاک- زمیننما در یک توالی سلسله مراتبی از سطوح مختلف ردهبندی خاکها و سطوح ژئومرفیک مختلف با استفاده از شاخصهای تنوع در بخشی از اراضی دشت جونقان، استان چهارمحال و بختیاری، به عنوان نمونهای از مناطق نیمهخشک کشور مورد مطالعه قرار گرفت. در این منطقه سه رده انتیسولز، اینسپتیسولز و مالیسولز به عنوان ردههای غالب خاک شناسایی شدند. طبق نتایج به دست آمده مهمترین عوامل موثر بر تکامل خاکها در منطقه، پستی و بلندی، مواد مادری و به صورت موضعی سطح بالای آب زیر زمینی بوده است. همچنین روند تغییرات شاخصهای تفرق در سلسله مراتب ژئومورفیک نشان داد که با کاهش سطح سلسله مراتب این شاخصها سِیر افزایشی داشتهاند. نتایج همچنین نشان داد تفرق خاک نیز در منطقه مطالعاتی، با کاهش سطح سلسله مراتب ردهبندی در سیستم USDA افزایش یافته است. اطلاعات به دست آمده از این پژوهش را میتوان در شناسایی و تفکیک انواع کلاسها و نقشهبرداری خاک به کار برد و چنین انتظار میرود که با افزایش تنوع در سطوح سلسله مراتب طبقهبندی، از خلوص نقشههای تهیه شده کاسته شود.
نجمه عسگری؛ شمس اله ایوبی؛ الکساندر دمته؛ حسین خادمی
چکیده
در سالهای اخیر طیفسنجی بهعنوان یکی از تکنیکهای ممکن در جایگزینی روشهای مرسوم آزمایشگاهی در علوم خاک معرفی شده است. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی قابلیت این تکنیک در دو محدودهی مرئی-مادون قرمز نزدیک (Vis-NIR) و مادون قرمز میانی (mid-IR) در پیشبینی کربناتهای خاک در منطقه جونقان استان چهارمحال و بختیاری میباشد. به این منظور 272 نمونهی ...
بیشتر
در سالهای اخیر طیفسنجی بهعنوان یکی از تکنیکهای ممکن در جایگزینی روشهای مرسوم آزمایشگاهی در علوم خاک معرفی شده است. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی قابلیت این تکنیک در دو محدودهی مرئی-مادون قرمز نزدیک (Vis-NIR) و مادون قرمز میانی (mid-IR) در پیشبینی کربناتهای خاک در منطقه جونقان استان چهارمحال و بختیاری میباشد. به این منظور 272 نمونهی خاک سطحی از عمق 10-0 سانتیمتری جمعآوری و میزان کربنات هر یک با روش تیتراسیون برگشتی تعیین شد. اطلاعات طیفی خاکها در گستره Vis-NIRبا استفاده از اسپکترورادیومتر زمینیFieldSpec 3, ASD-Analytical Spectral Devices, Boulder Colorado, USA))، در محدودهی 2500-350 نانومتر با تفکیک طیفی 1 نانومتر و در محدوده mid-IR با اسپکترورادیومتر تبدیل فوریه مادون قرمز FT-IR (Thermo Fisher Scientific Inc., Waltham, MA)، در گستره cm-14000-400 (25000-2500 نانومتر) با تفکیک طیفی 2/1 نانومتر استخراج شد. سپس انواع مختلف روشهای پیشپردازش بر اطلاعات طیفی، اعمال شده، دادهها به دو گروه واسنجی (70%) و اعتبارسنجی (30%) تقسیم و چهار مدل، رگرسیون حداقل مربعات جزئی (PLSR)، ماشین بردار پشتیبان (SVM)، جنگل تصادفی RF)) و رگرسیون فرآیند گاوسی (GPR) برای پیشبینی کربناتها از این اطلاعات، برازش یافت. نتایج نشان داد که ترکیب مدل SVM با دادههای خام طیفی در محدودهی Vis-NIR و ترکیب مدل PLSR با روش پیشپردازش منحنی حذف پیوستار (CR) در گستره mid-IR، به ترتیب با 81/0R2= و 86/0 R2= بهترین عملکرد را در پیشبینی کربناتها داشتهاند. همچنین نتایج نشان داد که عملکردگستره mid-IR در برآورد کربناتها نسبت به Vis-NIR بالاتر بوده است. در مجموع میتوان تکنیک طیفسنجی را بهعنوان روشی سریع و البته دقیق در تخمین کربناتهای خاک مطرح و موردارزیابیهای بیشتر قرار داد.
پیدایش و طبقه بندی خاکها
سمانه تاجیک؛ شمس اله ایوبی؛ محمدمهدی درویشی؛ حسین خادمی
چکیده
حلزونهای خاکزی، بخش مهمی از اکوسیستم جنگل را شامل میشوند و نقش مهمی در تجزیه لاشبرگ و غلظت کلسیم خاک دارند. این مطالعه با هدف بررسی ویژگیهای خاک و پارامترهای توپوگرافی موثر بر فراوانی حلزونهای خاکزی و همچنین پیشبینی پراکنش فراوانی آنها دربخشی از اراضی جنگلی استان گلستان آنجام گردید. تعداد 153 نمونه خاک از عمق 0-10 ...
بیشتر
حلزونهای خاکزی، بخش مهمی از اکوسیستم جنگل را شامل میشوند و نقش مهمی در تجزیه لاشبرگ و غلظت کلسیم خاک دارند. این مطالعه با هدف بررسی ویژگیهای خاک و پارامترهای توپوگرافی موثر بر فراوانی حلزونهای خاکزی و همچنین پیشبینی پراکنش فراوانی آنها دربخشی از اراضی جنگلی استان گلستان آنجام گردید. تعداد 153 نمونه خاک از عمق 0-10 سانتیمتر جمعآوری شد؛ سپس حلزونهای خاکزی جمعآوری و تاسطح رده شناسایی و طبقهبندی شدند. ویژگیهای خاک از طریق آنالیزهای آزمایشگاهی و پارامترهای توپوگرافی، با استفاده از نقشه رقومی ارتفاع منطقه و تصاویر ماهوارهای بهدست آمدند. بر طبق نتایج حاصل مدل غیر خطی جنگل تصادفی دارای ضریب تبیین 49/0 و خطا 82/1 است و دقت بالاتری نسبت به مدل رگرسیون خطی با ضریب تبیین 28/0 و خطا 13/2 در پیشبینی فراوانی حلزونها دارد. نتایج بهدست آمده از آنالیز مولفههای اصلی و آنالیز حساسیت نشان دادند که کربنات کلسیم معادل، pH، EC و کربن آلی، از جمله مهمترین ویژگیهای خاکی موثر بر فراوانی حلزونها هستند. پارامترهای توپوگرافی دارای روابط خطی با فراوانی حلزونهای خاکزی نداشتهاند اما در مدل غیر خطی به خوبی نقش آنها نشان داده شده است. جهت شیب، ارتفاع و دمای سطح زمین از جمله مهمترین پارامترهای تاثیرگذار بر فراوانی حلزونها بودهاند که احتمالا تاثیر آنها به دلیل تاثیر بر ویژگیهای خاک مانند کربنات کلسیم و رطوبت خاک بوده است.
فیزیک، فرسایش و حفاظت خاک
شمس اله ایوبی؛ زانیار فیضی؛ محمد رضا مصدقی؛ علی اصغر بسالت پور
چکیده
فرسایش بادی به طور جدی منابع آب و خاک را تهدید کرده و در زمینهای کشاورزی، یک مشکل زیستمحیطی جهانی شناخته میشود. با توجه به هزینههای سنگین کنترل فرسایش بادی و دشوار بودن شرایط کاری، انتخاب شیوههای اصولی و فنی در جهت تثبیت مناطق مستعد فرسایش، علاوه بر افزایش بازدهی کار در کاهش هزینهها نیز مؤثر خواهد بود. در پژوهش حاضر تأثیر ...
بیشتر
فرسایش بادی به طور جدی منابع آب و خاک را تهدید کرده و در زمینهای کشاورزی، یک مشکل زیستمحیطی جهانی شناخته میشود. با توجه به هزینههای سنگین کنترل فرسایش بادی و دشوار بودن شرایط کاری، انتخاب شیوههای اصولی و فنی در جهت تثبیت مناطق مستعد فرسایش، علاوه بر افزایش بازدهی کار در کاهش هزینهها نیز مؤثر خواهد بود. در پژوهش حاضر تأثیر خاکپوشهای رس بنتونیت، پلی وینیل استات و بیوچار خرما بر برخی ویژگی های فیزیکی و مکانیکی رسوبات بادرفتی به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. جهت تهیه تیمارهای رس بنتونیت، پلی وینیل استات و بیوچارخرما به ترتیب 20، 7 و 20 گرم از تیمارهای ذکرشده در 1 لیتر آب مخلوط گردید. هر یک از تیمارهای تهیهشده بر روی سه سینی پر شده از ماسه بادی که سطحی برابر با یک متر مربع را تشکیل میدادند پاشیده شدند. بعد از بررسی نمونه ها در هفته های 1، 2 ، 4 ، 10 و 20 هفته پس از اعمال تیمارها خاک پوشهای پلی وینیل استات و رس بنتنویت تاثیر معنی دار مثبتی بر ویژگی های مثبت مکانیکی در راستای وظایف اصلی خاک پوش بودند و بیوچار رفتار ضعیف تری از خود نشان داد. dd
فیزیک، فرسایش و حفاظت خاک
نسیم بازشوشتری زاده؛ شمس اله ایوبی
چکیده
بهمنظور بررسی تغییرپذیری محتوای سزیم-137 در سایت مرجع شهرستان فریدن و ارتباط آن با برخی ویژگیهای خاک، تعداد 96 نمونه از اعماق 15-0 و 30-15 سانتیمتری و همچنین برای تعیین توزیع عمودی آن، 8 نمونه خاک از دو پروفیل مرجع از اعماق 5-0، 15-5، 25-15 و 35-25 سانتیمتری برداشته شد. دستگاه اسپکترومتری اشعه گاما برای آنالیز سزیم-137 مورد استفاده قرار ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تغییرپذیری محتوای سزیم-137 در سایت مرجع شهرستان فریدن و ارتباط آن با برخی ویژگیهای خاک، تعداد 96 نمونه از اعماق 15-0 و 30-15 سانتیمتری و همچنین برای تعیین توزیع عمودی آن، 8 نمونه خاک از دو پروفیل مرجع از اعماق 5-0، 15-5، 25-15 و 35-25 سانتیمتری برداشته شد. دستگاه اسپکترومتری اشعه گاما برای آنالیز سزیم-137 مورد استفاده قرار گرفت. مقادیر پذیرفتاری مغناطیسی در دو فرکانس 46/0 و 6/4 کیلوهرتز به وسیله دستگاه Bartington اندازهگیری شد. ویژگیهای خاک، شامل نیتروژن کل، مادهآلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، آهک، هدایت الکتریکی، pH، توزیع اندازه ذرات، سنگریزه و چگالی ظاهری در نمونهها تعیین شد. سزیم-137 از خود تغییرپذیری نسبتاً کم آشکار کرد. نتایج نشان داد، چگالی ظاهری بیشترین همبستگی مثبت را با سزیم-137 (01/0˂p ،46/0=r) دارد. بین رس و سزیم-137، همبستگی منفی (01/0˂p ،52/0-=r) مشاهده شد. کانیشناسی رس نشان داد که کانیهای ایلیت، کائولینیت و کلریت در سایت مرجع مورد مطالعه وجود دارند. نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه با روش گام به گام نشان داد که چگالی ظاهری، درصد رس و پذیرفتاری مغناطیسی در فرکانس پایین، 43 درصد از کل تغییرپذیری سزیم-137 را در سایت مورد مطالعه توجیه میکنند.
ارزیابی و تناسب اراضی
وجیهه شاهرخ؛ شمس اله ایوبی
دوره 37، شماره 1 ، شهریور 1393، ، صفحه 77-92
چکیده
این مطالعه به منظور بررسی تناسب اراضی منطقه زرینشهر و مبارکه واقع در غرب اصفهان به روش تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) برای کاربریهای مهم منطقه انجام گرفت. برای انجام ارزیابی، ابتدا ساختار سلسله مراتبی متشکل از هدف، معیار، زیرمعیار و گزینه ایجاد شد. هدف، تعیین اولویت کاربری در هر واحد اراضی (32 واحد)، معیارها شامل تناسب خاک، ...
بیشتر
این مطالعه به منظور بررسی تناسب اراضی منطقه زرینشهر و مبارکه واقع در غرب اصفهان به روش تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) برای کاربریهای مهم منطقه انجام گرفت. برای انجام ارزیابی، ابتدا ساختار سلسله مراتبی متشکل از هدف، معیار، زیرمعیار و گزینه ایجاد شد. هدف، تعیین اولویت کاربری در هر واحد اراضی (32 واحد)، معیارها شامل تناسب خاک، تناسب اقلیم، سودآوری ناخالص، فاصله تا بازار فروش، دسترسی به شبکه آب، عواقب محیطی فیزیکی و عواقب محیطی شیمیایی و گزینهها نیز عبارت از کشت گندم و کشت برنج بود. برای انجام مطالعات در منطقه به روش نظارت شده در واحدهای خاک با دانش کارشناسی، 39 خاکرخ تشریح و معیارها بررسی گردید. با استفاده از پرسشنامههای تکمیل شده (30 پرسشنامه) توسط کارشناسان و نرمافزار Expert Choice 2000، وزنهای همه فاکتورها محاسبه شد؛ سپس با ضرب مقادیر واقعی استاندارد شده همه معیارها و زیرمعیارها در وزنهای محاسبه شده، وزن نهایی هر یک از کاربریها مشخص شد. نتایج نشان داد که حداکثر شاخص اراضی برای گندم در واحد 3-2 به میزان 4/77 و حداقل این شاخص در واحد 9-4 و به میزان 86/18 بود. بیشترین و کمترین مقدار شاخص اراضی برای برنج نیز به ترتیب 85/26 (در واحد 10-4) و 43/7 (در واحد 11-4) محاسبه گردید. بیشترین و کمترین وزن به ترتیب متعلق به معیار تناسب اقلیم و معیار فاصله تا بازار فروش با نرخ ناسازگاری 09/0 بود. نتایج این روش نشان داد که در همه واحدهای اراضی اولویت کاربری با کشت گندم میباشد.